“Tôi có yêu chiếc xe đạp điện của mình không ư? Có chứ,” Cô sinh viên 21 tuổi nói. “Nó sạch. Nó nhanh. Thật dễ dàng.”

Là mốt từ lâu ở Trung Quốc nhưng mãi sau mới lan sang các nước Đông Nam Á, tiêu thụ xe đạp điện gần đây tăng mạnh ở Việt Nam, một phần do giá xăng dầu tăng. Tại một cửa hàng xe đạp ở trung tâm Hà Nội, nơi trên tường treo poster thiếu nữ Việt duyên dáng đi xe đạp điện, doanh số đã tăng gấp 4 lần trong vòng 5 năm.

“Khách hàng của chúng tôi chủ yếu là sinh viên - những người không muốn đạp xe hoặc mua ô tô, hoặc không thể mua” quản lý cửa hàng cho biết. “Cứ 10 chiếc xe đạp điện chúng tôi bán ra, thì có 5 chiếc là cho sinh viên, 3 chiếc cho người già, và 2 chiếc cho các đối tượng khác. Phải đủ 18 tuổi mới được cấp bằng lái xe máy, nên xe đạp điện là giải pháp tốt nhất cho học sinh trung học.”

Còn lâu xe đạp điện mới thế chỗ được xe máy như một phương tiện hai bánh yêu thích của người Việt. Lý do là thiếu chính sách khuyến khích của chính phủ, cùng với vấn đề như mẫu mã, chất lượng...

Xe đạp điện thường chỉ được xem như phương tiện di chuyển tạm thời, quản lý cửa hàng xe đạp nói trên cho biết. “Khách hàng của chúng tôi thường lên đời xe máy ngay khi có đủ tiền.”

Rất khó tạo một văn hoá đạp xe vì môi trường ở Việt Nam, theo Guim Valls Teruel, anh chàng người Tây Ban Nha đã sáng lập cửa hàng cà phê-xe đạp chuyên về xe Peugeot cổ và xe đạp điện. “Khi tôi khai trương, những người xung quanh nhìn tôi với vẻ băn khoăn: Anh chàng này đang làm gì vậy? Giờ chẳng ai mua xe đạp nữa, người ta chỉ mua xe máy và ô tô,” Teruel kể. Mới đây, anh đã thực hiện hành trình từ Trung Quốc sang Tây Ban Nha bằng xe đạp điện và đã mở một cửa hàng mới ở Hồ Tây. “Ở đây, người đi xe đạp bị coi là nghèo. Đó là phương tiện giao thông của người thu nhập thấp, ngay khi có tiền, họ sẽ mua xe máy. Và nếu giàu hơn, họ sẽ mua ô tô.”

Chiếc xe đạp có ý nghĩa quan trọng không chỉ trong mỗi gia đình Việt, mà còn cả với lịch sử đất nước. Quân và dân miền Bắc đã dùng xe đạp chở đồ tiếp tế cho chiến trường miền Nam trên đường mòn Hồ Chí Minh, đến mức người ta đồn rằng một phóng viên của tờ New York Times đã nói với uỷ ban thượng viện Mỹ rằng theo ông, chính những chiếc xe đạp đã giúp người Việt đánh thắng Mỹ. 

Gần 40 năm sau chiến tranh, Việt Nam giờ đây là một con rồng của châu Á. Cùng với sự gia tăng của giới trung lưu, sự phát triển kinh tế bùng nổ và hoạt động công nghiệp ổn định đã khiến Việt Nam tràn ngập xe máy - hiện có khoảng 33 triệu xe máy đang lưu hành. Hà Nội quy định xích lô chỉ được hoạt động vào một số giờ nhất định nhằm không gây ảnh hưởng đến giao thông.

Hiện nay, có vẻ như chính hàng triệu khách du lịch đến Việt Nam mỗi năm mới là những người dùng xe đạp nhiệt tình nhất. “Ngắm phong cảnh thiên nhiên của đất nước khi đạp xe là tuyệt nhất,” anh Ngô Trọng Huy của công ty du lịch Vietnam Bike Tours ở Sài Gòn chủ yếu phục vụ khách ngoại, cho biết. “Bây giờ chúng ta không thấy nhiều người Việt đi xe đạp. Tôi cho là phải sang thế kỷ sau, khi mỗi gia đình đều có một chiếc ô tô. Khi đó, tôi hy vọng người Việt sẽ đối tượng khách hàng chính của chúng tôi.”

Anh Teruel cho biết, các duy nhất để người Việt lại thích đi xe đạp là gắn nó với điều quan trọng nhất: vị thế. “Một người ở TPHCM đã nói với tôi rằng, vấn đề với xe đạp là bạn sẽ khó kiếm được bạn gái nếu đi xe đạp. Xe đạp điện rẻ hơn hoặc bằng giá xe máy, nhưng nó cần phải gắn với các hoạt động thể thao, địa vị, hoặc tốc độ.”

Việc nhiều ảnh cưới của người Việt vẫn có hình ảnh các cặp đôi chụp cùng xe đạp cho thấy phương tiện này đã cắm rễ vào văn hoá đất nước. Nhưng ngày nay, nó gợi lên hình ảnh hoài cổ hơn là một phương tiện đi lại. Giống như bạn trai của Hoà chia sẻ: “Hoà nói rằng cô ấy yêu chiếc xe đạp điện, nhưng cô ấy rất muốn có một chiếc xe máy như của tôi. Cô ấy cứ nói về nói suốt.”

Nhật Minh

Theo Guardian